19 Μαΐ 2008

Το αίμα ενός ποιητή



Το 'Αίμα ενός ποιητή', του Cocteau, 1939, είναι το πρώτο μέρος της Ορφικής τριλογίας, που συνεχίστηκε με τον Ορφέα, (Orphée) 1950, και ολοκληρώθηκε με τη Διαθήκη του Ορφέα (Testament of Orpheus), 1960.

Διαδραματίζονται τέσσερα επεισόδια. Μέρος πρώτο (το πληγωμένο χέρι): Ο 'ποιητής' συνειδητοποιεί ότι το στόμα που ζωγράφισε βρίσκεται στο χέρι του. Μέρος δεύτερο (και οι τοίχοι έχουν αυτιά): αγγίζει με το χέρι του ένα άγαλμα και το ξυπνάει. Το άγαλμα του λέει πως δεν είναι τόσο εύκολο ν' απαλλαγεί κάποιος από ένα πληγωμένο στόμα και τον συμβουλεύει να περάσει από τον καθρέφτη. Ο καλλιτέχνης περνάει σε μίαν άλλη διάσταση, βγαίνοντας σ' ένα ξενοδοχείο. Εκεί, περιπλανώμενος στους διαδρόμους, κρυφοκοιτάζει από τις κλειδαρότρυπες των δωματίων διαφορετικούς χαρακτήρες ανθρώπων από διαφορετικά μέρη και εποχές. Αυτά που βλέπει και ζει δεν του αρέσουν κι επιστρέφει, μέσα από τον καθρέφτη, πάλι πίσω, όπου και κομματιάζει το άγαλμα. Μέρος τρίτο (ο χιονοπόλεμος): Σπάζοντας το άγαλμα, μετατρέπεται ο ίδιος σε άγαλμα, σε μια πλατεία, όπου τα παιδιά παίζουν χιονοπόλεμο κομματιάζοντας το. Τελειώνει με τη δολοφονία ενός από τα παιδιά. Μέρος τέταρτο (η βεβήλωση του οικοδεσπότη): Το παιδί κείται νεκρό κάτω από ένα τραπέζι που παίζει χαρτιά ένα ζευγάρι, ενώ το κοινό παρακολουθεί από τον άμβωνα. Ο θάνατος, με τη μορφή ενός μαύρου αγγέλου, έρχεται και σκεπάζει το νεκρό παιδί, το εξαφανίζει και φεύγει παίρνοντας από τον άντρα τον άσσο της καρδιάς (άσσος κούπα). Ο άντρας τότε αυτοκτονεί μ΄ένα πιστόλι και η γυναίκα, που πέτυχε τον σκοπό της, ξαναγίνεται άγαλμα.

Για το έργο έχουν ειπωθεί πολλά, όπως το ότι ο Cocteau δεν κατάφερε να δώσει όχι μόνο την επιθυμητή σουρεαλιστική διάσταση στο έργο του, αλλά επιπλέον στερείται του στοιχειώδη συμβολισμού ή εξπρεσιονισμού. Λίγο μάλιστα μετά την κυκλοφορία του, υπήρξαν φήμες ότι περιείχε αντιχριστιανικά μηνύματα. Ως εκ τούτου ο παραγωγός του έργου Charles de Noailles απειλήθηκε από την καθολική εκκλησία με αφορισμό. Τον ίδιο σάλο άλλωστε προκάλεσε κι ένα άλλο έργο της περιόδου, το L' Age d' Or.

Ο ίδιος ο Cocteau ωστόσο λέει: ''Οι περισσότερες από τις παραβολές του Αισώπου, έχουν πολλά διαφορετικά επίπεδα και σημασίες. Υπάρχουν κάποιες που κατασκευάζουν μύθους χρησιμοποιώντας κάποιο στοιχείο που ταιριάζει σε αυτές. Αλλά για τις περισσότερες, αυτό είναι μόλις το πρώτο και πιο τεχνητό χαρακτηριστικό... Συχνά λέγεται ότι το 'The blood of a poet' είναι μια σουρεαλιστική ταινία. Ωστόσο, ο σουρεαλισμός δεν υπήρχε όταν το πρωτοσκέφτηκα. Απεναντίας, το ενδιαφέρον που ακόμη εγείρει πιθανόν να προέρχεται από τα υπόλοιπα έργα με τα οποία ταξινομείται. Μιλάω για τα έργα μιας μειονότητας, η οποία ήρθε σε αντίθεση και διακύβευσε την πλειοψηφία στο πέρασμα των αιώνων. Αυτή η μειονότητα έχει τις ανταγωνιστικές της όψεις... Το 'The blood of a poet', δεν έχει τίποτε από όνειρα και σύμβολα. Σε ότι αφορά τα πρώτα, παρακινεί τους μηχανισμούς τους, και αφήνοντας το μυαλό να χαλαρώσει, όπως στον ύπνο, αφήνει τις μνήμες να ξετυλιχτούν, να κινηθούν και να εκφραστούν ελεύθερα. Σε ότι αφορά τα δεύτερα, τα απορρίπτει, και αντικαθιστά τις πράξεις, ή τις αλληγορίες αυτών των πράξεων, ώστε ο θεατής μπορεί να φτιάξει συμβολισμούς αν το επιθυμεί. Τα αμέτρητα λάθη του έργου καταλήγουν στο να του δώσουν μιαν ιδιαίτερη αίσθηση... Κάποιοι νέοι άνθρωποι δηλώνουν ότι θα προτιμούσαν την πιο ανιαρή πραγματικότητα από αυτές τις φαντασιώσεις. Άλλοι το καταδικάζουν για ιεροσυλία που ούτε καν πέρασε από την άκρη του μυαλού μου. Άλλοι βρίσκουν θαύματα που εγώ ο ίδιος θα ήθελα να βάλω εκεί. Άλλοι τέλος το κατηγορούν για εκκεντρικότητα. Η μόνη έγκυρη γνώμη είναι ωστόσο αυτή των τεχνικών. Όλοι συμφωνούν πως οι εικόνες έχουν διάρκεια και είναι ζωντανές. Πάνω απ' όλα, αυτό που χαρακτηρίζει το 'The Blood of a Poet' είναι, νομίζω, μια πλήρης αδιαφορία σ' αυτό που ο κόσμος ονομάζει 'ποιητικό', ενώ λήφθηκε αντίθετα μέριμνα να κατασκευαστεί ένα όχημα για την ποίηση- ασχέτως αν χρησιμοποιείται γι' αυτό το σκοπό ή όχι..." (link)

Εγώ προσωπικά θα ήθελα μόνο να επαναλάβω, σχετικά με το 'νόημα' του έργου τα λόγια με τα οποία τελειώνει: ''Η θνητή έγνοια για την αθανασία''.